.png){kind=small}
Afbouwschema's
Wat is een goed afbouwschema
Waarschijnlijk heb je deze pagina aangeklikt omdat je wilt weten wat voor jou het beste afbouwschema is. Maar er bestaat niet één afbouwschema dat voor iedereen geschikt is. Een goed afbouwschema voldoet in ieder geval aan de volgende punten.
-
Behandelaar en patiënt werken samen
Onderzoek laat zien dat een afbouwtraject het meeste kans op succes heeft wanneer arts en patiënt het eens zijn en samen werken. Wederzijds vertrouwen is belangrijk.
Jij en je arts kiezen samen een schema dat voor jou haalbaar is. In het schema staat hoe vaak de dosering omlaag gaat en hoeveel je gaat minderen.
-
Afbouwen is maatwerk
Het afbouwschema moet passen bij jou, jouw gezondheidssituatie, jouw lichaam en de duur van het gebruik van de opiaten.
-
Flexibiliteit
Een goed afbouwschema is flexibel en heeft ruimte voor aanpassingen, al naargelang hoe jij je voelt.
-
Stabiliseren
Als je veel last hebt van ontwenningsverschijnselen, moet er binnen het schema ruimte zijn om een afbouwpauze in te lassen. Dit heet stabiliseren. Na een periode van stabiliseren moet het afbouwschema worden aangepast, anders loop je weer tegen dezelfde problemen aan.
-
Steeds langzamer afbouwen
Hoe hoe dichter bij nul je komt, hoe meer het afbouwtempo omlaag moet. Doe je dat niet, dan krijg je steeds meer last van ontwenningsverschijnselen. Bij sommige mensen moet het tempo al veel eerder verlaagd worden omdat hun lichaam te heftig reageert op de dosisverlagingen.
-
Geen dwang
Een goed afbouwschema is een leidraad, geen dwangmiddel.
Leg jezelf geen dwang op. En laat je niets aanpraten door anderen (arts, familie) die denken dat jij best sneller kunt afbouwen. Jij bent degene die het tempo bepaalt want jij bent de enige die voelt wat het afbouwen met je doet.
-
Neem de tijd
Een rustig tempo geeft het lichaam steeds voldoende tijd om zich in te stellen op de volgende dosisverlaging. Een te hoog tempo, te veel stress, een bepaald doel 'moeten' halen maken het afbouwen alleen maar moeilijker. Afbouwen is geen race!
En dan.... beginnen
Veel mensen vinden het best eng om te beginnen met afbouwen en dat is niet raar, want het is een onzekere periode. Van tevoren weet je immers nooit precies hoe jouw lichaam gaat reageren.
Onze Besloten Facebookgroep Opiaten Afbouwen is een veilige plek waar je anderen kunt ontmoeten die, net als jij, bezig zijn met afbouwen. Lotgenotencontact kan echt helpen.
Snel of langzaam afbouwen
Welk afbouwschema het beste bij jou past hangt af van verschillende factoren. Op deze website wordt veel gesproken over langzaam afbouwen. Lichamelijk is dit het minst belastend en de meeste mensen voelen zich daar het beste bij. Toch kiezen sommige mensen voor een hoog afbouwtempo en soms zelfs, ondanks de gevaren, voor cold turkey. Binnenkort meer informatie over dit onderwerp.
Snel afbouwen
-
Snel afbouwen is geschikt wanneer je korter dan een maand opiaten hebt gebruikt, en je gezondheid het toelaat.
-
Ook als je langer dan een maand een niet al te hoge dosering hebt gebruikt, kun je proberen snel af te bouwen - als je gezondheid het toelaat. Maar blijf heel goed op je lichaam letten.
-
Heb je gedurende korte tijd een hoge dosering opiaten gebruikt? Ook dan kun je proberen om snel af te bouwen. Maar blijf altijd luisteren naar je lichaam. Ga niet over je grenzen, want dat is een onnodige belasting van je lichaam, die het afbouwen juist moeilijker maakt.
Langzaam afbouwen
-
Heb je langer dan een jaar opiaten gebruikt? Dan is rustig afbouwen het beste.
-
Heb je langdurig een hoge dosering opiaten gebruikt? Ook dan is rustig afbouwen het beste.
-
Ben je op leeftijd? Dan is je lichaam gevoeliger voor afbouwverschijnselen.
Een afbouwschema dat langzaam en met kleine stapjes mindert, is het meest geschikt.
-
Het ene lichaam is gevoeliger dan het andere. Heb je een kwetsbare gezondheid? Of weet je van jezelf dat je lichaam gevoelig is voor veranderingen in medicatie, stress en dergelijke? Dan moet het lichaam niet te veel belast worden. Rustig afbouwen is het beste.
-
De gevoeligheid van het lichaam kan ook nog veranderen tijdens het afbouwen. Deze gevoeligheid heeft niets te maken met je postuur (groot of klein, tenger of stevig). Ook hier geldt: hoe meer last je hebt van ontwenningsverschijnselen, hoe langzamer je moet afbouwen.
-
Heb je problemen met alcoholgebruik of heb je psychiatrische problemen? Ook dan is het beter om rustig te minderen. Want ontwenningsverschijnselen kunnen je problemen verergeren.
Pauzeren, stabiliseren
Als je veel last hebt van ontwenningsverschijnselen is het verstandig om even een pauze in te lassen. Pas wanneer je lichaam tot rust is gekomen, bouw je weer verder af. Afhankelijk van hoe lang je gebruik hebt, kan zo'n pauze een week duren, of twee weken, of zelfs een maand. En in bepaalde gevallen nog langer.
Tijdens de pauzeperiode kun je aandacht besteden aan bijvoorbeeld het omgaan met pijn of emotionele problemen. Het kan een moment zijn om te starten met nieuwe medicatie of een nieuwe behandeling. Ondertussen kan het lichaam wennen aan de nieuwe dosering en stabiliseren.
Verschillende invalshoeken voor afbouwen
Het is belangrijk om te weten dat er verschillende mogelijkheden zijn voor het afbouwen van opiaten. Hier laten we je drie verschillende invalshoeken zien.
-
Afbouwen volgens de Handreiking Afbouwen Opioïden
De meeste artsen werken met afbouwschema's uit de officiële richtlijn voor het afbouwen van opiaten in Nederland, de Handreiking Afbouwen Opioïden van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Daarin staan afbouwschema's voor verschillende opiaten in verschillende toedieningsvormen.
-
Dit moet je weten
Veel ervaringsdeskundigen vinden het afbouwtempo dat aangeraden wordt in de Handreiking te hoog en de stappen te groot. Met dit schema worden de ontwenningsverschijnselen naarmate je verder komt steeds erger. Dit is een serieuze zaak, want deze officiële richtlijn wordt door veel artsen gehanteerd.
De Handreiking kun je hier bekijken/ downloaden.
Let wel: de Handreiking Afbouwen Opioïden is geschreven voor artsen en niet gemakkelijk te lezen/ begrijpen voor een leek.
-
Bekijk reacties van ervaringsdeskundigen
Wij hebben ervaringsdeskundigen uit onze Besloten Facebookgroep Opiaten Afbouwen gevraagd te reageren op enkele afbouwschema's van de Handreiking en te vertellen hoe zij zelf afbouwen.
2. Afbouwen volgens de Afbouwgids van Opiaten Afbouwen
Opiaten Afbouwen heeft aparte afbouwgidsen voor oxycodon, fentanyl en tramadol. Daarin bespreken we onder andere:
-
Stapsgewijs je dosis verminderen
-
Afbouwstappen: hoe groot moeten ze zijn en wanneer ga je weer omlaag?
-
Zo min mogelijk last van ontwenningsverschijnselen
-
Medicatie tegen ontwenningsverschijnselen
-
Waar moet je op moet letten qua begeleiding
-
Wat je kunt doen bij problemen
-
En meer
Klik op een van de knoppen om alles te lezen over het afbouwen/ stoppen met het middel dat jij gebruikt.
3. Afbouwen in Amerika en Groot Brittannië
De Handreiking Afbouwen Opioïden vermeldt dat haar richtlijnen zijn gebaseerd op richtlijnen die worden gehanteerd in het buitenland. Maar vergelijk je de Handreiking met deze buitenlandse richtlijnen, dan zie je behoorlijke verschillen.
Je zou het misschien niet verwachten, maar in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië wordt rustiger afgebouwd dan in Nederland.
Hoe nu verder met deze informatie...?
Als je tevreden ben met je afbouwschema en alles gaat goed, dan hoef je niets met deze informatie te doen. Heb je het gevoel: het kan beter, dan zul je opnieuw in gesprek moeten gaan met je arts.
-
Bekijk samen met je arts de reacties van ervaringsdeskundigen, de afbouwtips van Opiaten Afbouwen en de afbouwschema's uit het buitenland en bespreek de mogelijkheid om anders, langzamer af te bouwen.
Het afbouwschema moet zich aanpassen aan jou, niet andersom
-
We kunnen het niet genoeg benadrukken: een afbouwschema is geen vaststaand gegeven. Als jij vindt dat het afbouwen langzamer moet, omdat jouw lichaam het afbouwtempo niet aankan, dan moet het tempo omlaag gebracht worden.